Αδίδακτα κείμενα στα Αρχαία

                             Αδίδακτο κείμενο

 θέμα 1

                   

Προσελθοῦσα οὖν μοι ἐγγὺς ἡ ἄνθρωπος τῆς οἰκίας τῆς ἐμῆς ἐπιτηροῦσα, «Εὐφίλητε» ἔφη «μηδεμιᾷ πολυπραγ-μοσύνῃ προσεληλυθέναι με νόμιζε πρὸς σέ· ὁ γὰρ ἀνὴρ ὁ ὑβρίζων εἰς σὲ καὶ τὴν σὴν γυναῖκα ἐχθρὸς ὢν ἡμῖν τυγχάνει. ἐὰν οὖν λάβῃς τὴν θεράπαιναν τὴν εἰς ἀγορὰν βαδίζουσαν καὶ διακονοῦσαν ὑμῖν καὶ βασανίσῃς, ἅπαντα πεύσῃ». «ἔστι δ'» ἔφη «᾿Ερατοσθένης Οἰῆθεν ὁ ταῦτα πράττων, ὃς οὐ μόνον τὴν σὴν γυναῖκα διέφθαρκεν ἀλλὰ καὶ ἄλλας πολλάς· ταύτην γὰρ [τὴν] τέχνην ἔχει». ταῦτα εἰποῦσα, ὦ ἄνδρες, ἐκείνη μὲν ἀπηλλάγη, ἐγὼ δ' εὐθέως ἐταραττόμην, καὶ πάντα μου εἰς τὴν γνώμην εἰσῄει, καὶ μεστὸς ἦν ὑποψίας, ἐνθυμούμενος μὲν ὡς ἀπεκλῄσθην ἐν τῷ δωματίῳ, ἀναμιμνῃσκόμενος δὲ ὅτι ἐν ἐκείνῃ τῇ νυκτὶ ἐψόφει ἡ μέταυλος θύρα καὶ ἡ αὔλειος, ὃ οὐδέποτε ἐγένετο, ἔδοξέ τέ μοι ἡ γυνὴ ἐψιμυθιῶσθαι. ταῦτά μου πάντα εἰς τὴν γνώμην εἰσῄει, καὶ μεστὸς ἦν ὑποψίας.

           

                     Λυσίας, Ὑπὲρ τοῦ Ἐρατοσθένους φόνου, 16-17

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ἐπιτηρῶ= καιροφυλακτώ, παραμονεύω

πολυπραγμοσύνη= η ενασχόληση με πολλά, η ανάμειξη σε ξένες υποθέσεις

διακονῶ= υπηρετώ, προσφέρω υπηρεσίες, περιποιούμαι// παρέχω, χορηγώ, εφοδιάζω

Οἴηθεν= από την Οίη (Δήμος Αττικής)

ἀπαλλάττομαι=αναχωρώ από κάπου, μετακινούμαι, απέρχομαι// πεθαίνω

ψοφέω-ῶ =θορυβώ, χτυπώ, δημιουργώ θόρυβο

ψιμυθιόω-ῶ= φκιασιδώνω ( βάζω make up)

[ψιμυθιολόγος=αυτός που επιμελείται το μακιγιάζ]

μέταυλος θύρα=η θύρα μεταξύ της αυλής και του εσωτέρου μέρους της οικίας, απέναντι από την αὔλειο θύρα, δηλαδή την έξω θύρα.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.προσελθοῦσα, πεύσῃ: χρονική αντικατάσταση

2. εἰσῄει: να κλιθεί η οριστική και προστατική ενεστώτα και η οριστική παρατατικού.

3.νυκτί, γυναῖκα,ἄνδρες, γνώμην: να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις στον άλλο αριθμό.

4. ἐχθρός: να γραφούν τα παραθετικά και να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός στο αρσενικό γένος.

5.ἀπηλλάγη: να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση.

6. «ἐὰν οὖν λάβῃς τὴν θεράπαιναν τὴν εἰς ἀγορὰν βαδίζουσαν καὶ διακονοῦσαν ὑμῖν καὶ βασανίσῃς, ἅπαντα πεύσῃ»  Να  μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο σε εξάρτηση από « Ἡ ἄνθρωπος εἶπεν»

                          ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ 

Αφού ήρθε λοιπόν και με συνάντησε η γυναίκα, που παραφύλαγε κοντά στο σπίτι μου, «Ευφίλητε», είπε, «μη φανταστείς πως ήρθα να σε συναντήσω, επειδή μου αρέσει να αναμειγνύομαι στις υποθέσεις άλλων· ήρθα γιατί ο άντρας που ατιμάζει τη γυναίκα σου και εσένα συμβαίνει να είναι εχθρός μας. Εάν λοιπόν πιάσεις την υπηρέτρια που πάει στην αγορά και σας υπηρετεί και την ανακρίνεις υποβάλλοντάς την σε βασανιστήρια, θα μάθεις τα πάντα. «Ο δράστης», είπε, «είναι ο Ερατοσθένης από τον δήμο της Οίης·  και δεν έχει παρασύρει μόνο τη δική σου γυναίκα, παρέσυρε και άλλες πολλές· το έχει βλέπεις επάγγελμα».  Αφού είπε αυτά, συμπολίτες, εκείνη απομακρύνθηκε, ενώ εγώ αμέσως συγκλονίστηκα. Ένα ένα περνούσαν τα πάντα από τη σκέψη μου και ήμουν εξαιρετικά καχύποπτος, καθώς από τη μια θυμόμουνα  ότι με κλείδωσε στον κοιτώνα, από την άλλη αναλογιζόμoυν  ότι εκείνη τη νύχτα χτυπούσε η πόρτα του σπιτιού και της αυλής, κάτι που δεν είχε ξαναγίνει, και ότι μου φάνηκε πως η γυναίκα μου είχε βάλει ψιμύθιο. Όλα αυτά περνούσαν ένα ένα από τη σκέψη μου και ήμουν εξαιρετικά καχύποπτος.

θέμα 2

Εἰς τοῦτο γάρ τινες ἀνοίας ἐληλύθασιν, ὥσθ' ὑπειλήφασι τὴν μὲν ἀδικίαν ἐπονείδιστον μὲν εἶναι, κερδαλέαν δὲ καὶ πρὸς τὸν βίον τὸν καθ' ἡμέραν συμφέρουσαν, τὴν δὲ δικαιοσύνην εὐδόκιμον μὲν, ἀλυσιτελῆ δὲ καὶ μᾶλλον δυναμένην τοὺς ἄλλους ὠφελεῖν ἢ τοὺς ἔχοντας αὐτὴν, κακῶς εἰδότες ὡς οὔτε πρὸς χρηματισμὸν οὔτε πρὸς δόξαν οὔτε πρὸς ἃ δεῖ πράττειν οὔθ' ὅλως πρὸς εὐδαιμονίαν οὐδὲν ἂν συμβάλοιτο τηλικαύτην δύναμιν ὅσην περ ἀρετὴ καὶ τὰ μέρη ταύτης. Τοῖς γὰρ ἀγαθοῖς οἷς ἔχομεν ἐν τῇ ψυχῇ, τούτοις κτώμεθα καὶ τὰς ἄλλας ὠφελείας, ὧν δεόμενοι τυγχάνομεν· ὥσθ' οἱ τῆς αὑτῶν διανοίας ἀμελοῦντες λελήθασι σφᾶς αὐτοὺς ἅμα τοῦ τε φρονεῖν ἄμεινον καὶ τοῦ πράττειν βέλτιον  ὀλιγωροῦντες.

                                  ( Ἰσοκράτους, Περὶ εἰρήνης 165 c-e)

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

1.ὑπολαμβάνω= α) θεωρώ, νομίζω, υποθέτω (+ ειδικό απαρέμφατο ή με δύο αιτιατικές : oὐκ ἂν ὑπέλαβον τοῦτον ἀντειπεῖν,  τὸν  Ἔρωτα ἓν τι τῶν ὄντων ὑπολαμβάνω)

β) λαμβάνω τον λόγο και αποκρίνομαι: Ὑπολαβὼν οὗτος  ἒφη

γ)καταλαμβάνω :  Κέρκυραν βίᾳ  κατέλαβον.

2.ἐπονείδιστος= ντροπιαστικός, ατιμωτικός

3.ἀλυσιτελής= ανώφελος, ασύμφορος (α στερητικό + λυσιτελέω-ῶ)                       

4.λελήθασι=παρακείμενος του ρ. λανθάνω= διαφεύγω την προσοχή· λανθἀνω ἐμαυτόν= δεν αντιλαμβάνομαι

5.ὀλιγωρέω-ῶ= αδιαφορώ, αμελώ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται:

εἰδότες: δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος και β ενικό προστακτικής ενεστώτα

δύναμιν: δοτική ενικού και πληθυντικού

συμβάλοιτο: β ενικό προστακτικής μέσου αορίστου

ἄμεινον: θετικός και υπερθετικός βαθμός του επιρρήματος

ἔχοντας: τον ίδιο τύπο στον μέλλοντα

πράττειν: απαρέμφατο παρακειμένου μέσης φωνής

2.σφᾶς αὐτούς, οἷς: Να αναγνωριστούν οι αντωνυμίες και να κλιθούν και στα τρία γένη.

3. Εἰς τοῦτο γάρ τινες ἀνοίας ἐληλύθασιν: Nα μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο σε εξάρτηση από τα ρήματα  « λέγεται» «ἐλέγετο»  «Ἰσοκράτης ὑπολαμβάνει» και «Ἰσοκράτης ὑπέλαβε»

                       ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ  2ου θέματος

Κάποιοι, λοιπόν, σε τέτοιο σημείο ανοησίας έχουν φτάσει, ώστε νομίζουν ότι η αδικία είναι βέβαια αισχρή, αλλά από την άλλη είναι κερδοφόρα και συμφέρουσα στην καθημερινή ζωή, ενώ η δικαιοσύνη έχει βέβαια καλή φήμη, αλλά είναι ασύμφορη και μπορεί να ωφελεί πιο πολύ τους άλλους παρά αυτούς που την έχουν, επειδή δεν ξέρουν πως, ούτε για την απόκτηση χρημάτων ούτε τη δόξα ούτε για όσα πρέπει να κάνει κάποιος ούτε γενικά για την ευτυχία, τίποτα δε θα μπορούσε να συμβάλει τόσο πολύ, όσο η αρετή γενικά και οι επιμέρους αρετές. Γιατί με τις αρετές που έχουμε στην ψυχή μας, μ’αυτές αποκτούμε και τις άλλες ωφέλειες τις οποίες συμβαίνει να έχουμε ανάγκη· επομένως, αυτοί που παραμελούν το πνεύμα τους δεν αντιλαμβάνονται ότι παραμελούν συγχρόνως και το να σκέφτονται καλύτερα και το να ευτυχούν περισσότερο

                                                     ΘΕΜΑ 3ο

Σκοπεῖσθαι δέ, ὦ εὐηθέστατε Σώκρατες, οὑτωσὶ χρή, ὅτι δίκαιος ἀνὴρ ἀδίκου πανταχοῦ ἔλαττον ἔχει. πρῶτον μὲν ἐν τοῖς πρὸς ἀλλήλους συμβολαίοις, ὅπου ἂν ὁ τοιοῦτος τῷ τοιούτῳ κοινωνήσῃ, οὐδαμοῦ ἂν εὕροις ἐν τῇ διαλύσει τῆς κοινωνίας πλέον ἔχοντα τὸν δίκαιον τοῦ ἀδίκου ἀλλ' ἔλαττον· ἔπειτα ἐν τοῖς

πρὸς τὴν πόλιν, ὅταν τέ τινες εἰσφοραὶ ὦσιν, ὁ μὲν δίκαιος ἀπὸ τῶν ἴσων πλέον εἰσφέρει, ὁ δ' ἔλαττον, ὅταν τε λήψεις, ὁ μὲν οὐδέν, ὁ δὲ πολλὰ κερδαίνει. καὶ γὰρ ὅταν ἀρχήν  τινα ἄρχῃ ἑκάτερος, τῷ μὲν δικαίῳ ὑπάρχει, καὶ εἰ μηδεμία ἄλλη ζημία, τά γε οἰκεῖα δι' ἀμέλειαν μοχθηροτέρως ἔχειν, ἐκ δὲ τοῦ δημοσίου μηδὲν ὠφελεῖσθαι διὰ τὸ δίκαιον εἶναι, πρὸς δὲ τούτοις ἀπεχθέσθαι τοῖς τε οἰκείοις καὶ τοῖς γνωρίμοις, ὅταν μηδὲν ἐθέλῃ αὐτοῖς ὑπηρετεῖν παρὰ τὸ δίκαιον· τῷ δὲ ἀδίκῳ πάντα τούτων τἀναντία ὑπάρχει.                    (Πλάτων ,Πολιτεία Α, 343 d-e)

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

1.εὐήθης=(αρχικά)ο έχων καλό ήθος, ο ενάρετος, αλλά (αργότερα) και ο ανόητος, ο «αγαθός»

2.συμβόλαιον=α)τεκμήριο, ένδειξη, γνώρισμα β)τὰ συμβόλαια=τα συμβόλαια, συμφωνητικό γ)υποχρέωση,ενασχόληση,συμφωνία δ) συναλλαγή, η κοινωνική αναστροφή: τὰ τοῦ καθ’ ἡμέραν βίου συμβόλαια= οι υποχρεώσεις του καθημερινού βίου, κονωνικά ή κοινά πολιτικά δικαιώματα.

3.κοινωνῶ=(+δοτ) έχω δοσοληψίες με κάποιον,συναναστρέφομαι

4.πλέον ἔχω τινός=πλεονεκτώ απέναντι σε κάποιον

5.ἔλαττον ἔχω τινός= μειονεκτώ απέναντι σε κάποιον

6.οὐδαμοῦ=πουθενά

7.λῆψις=απολαβή

8.μοχθηροτέρως ἔχω= είμαι σε χειρότερη κατάσταση

9.ἀπεχθάνομαί τινι=γίνομαι μισητός σε κάποιον

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1)Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται:

εὕροις: β ενικό προστ. ενεργητικού αορίστου

εὐηθέστατε: κλητική ενικού στον θετικό βαθμό, στο ίδιο γένος

πλέον: το επίθετο στη  δοτική πληθυντικού του συγκριτικού βαθμό, στο θηλυκό γένος.

εἰσφέρει: όλα τα απαρέμφατα της ενεργητ. φωνής

2) ἀνήρ, λήψεις, μηδέν: Να κλιθούν και στους δύο αριθμούς( η αντωνυμία και στα τρία γένη)

3)Να βρεθούν  οι λανθάνοντες υποθετικοί λόγοι του κειμένου  και να χαρακτηριστούν.

                       ΘΕΜΑ 4ο

  ᾿Επεὶ δὲ ἡ Μανδάνη παρεσκευάζετο ὡς ἀπιοῦσα πάλιν πρὸς τὸν ἄνδρα, ἐδεῖτο αὐτῆς ὁ ᾿Αστυάγης καταλιπεῖν τὸν Κῦρον. ἡ δὲ ἀπεκρίνατο ὅτι βούλοιτο μὲν ἅπαντα τῷ πατρὶ χαρίζεσθαι, ἄκοντα μέντοι τὸν παῖδα χαλεπὸν εἶναι νομίζειν καταλιπεῖν. ἔνθα δὴ ὁ ᾿Αστυάγης λέγει πρὸς τὸν Κῦρον· ῏Ω παῖ, ἢν μένῃς παρ' ἐμοί, πρῶτον μὲν τῆς παρ' ἐμὲ εἰσόδου σοι οὐ Σάκας ἄρξει, ἀλλ' ὁπόταν βούλῃ εἰσιέναι ὡς ἐμέ, ἐπὶ σοὶ ἔσται· καὶ χάριν σοι εἴσομαι ὅσῳ ἂν πλεονάκις εἰσίῃς ὡς ἐμέ. ἔπειτα δὲ ἵπποις τοῖς ἐμοῖς χρήσῃ καὶ ἄλλοις ὁπόσοις ἂν βούλῃ, καὶ ὁπόταν ἀπίῃς, ἔχων ἄπει οὓς ἂν αὐτὸς ἐθέλῃς.[…. ]Καὶ παῖδας δέ σοι ἐγὼ συμπαίστορας παρέξω, καὶ ἄλλα ὁπόσα ἂν βούλῃ λέγων πρὸς ἐμὲ οὐκ ἀτυχήσεις. ἐπεὶ ταῦτα εἶπεν ὁ ᾿Αστυάγης, ἡ μήτηρ διηρώτα τὸν Κῦρον πότερον βούλοιτο μένειν ἢ ἀπιέναι. ὁ δὲ οὐκ ἐμέλλησεν, ἀλλὰ ταχὺ εἶπεν ὅτι μένειν βούλοιτο.

                  

                               [Ξενοφῶντος Κύρου Παιδεία, 1,3,13-15]

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

1.δέομαι α)(+ γεν ή απαρέμφατο)=είμαι σε ανάγκη, χρειάζομαι: Οὐδὲν δέομαί τινος, Τοῦτο ἔτι δέομαι μαθεῖν β)(+ γεν + απαρέμφατο)=ζητώ σε κάποιον να κάνει κάτι, παρακαλώ κάποιον να κάνει κάτι: Ἐδεῖτο αὐτῆς καταλιπεῖν τὸν Κῦρον  β) (+αιτ+γεν)= ζητώ κάτι από κάποιον: Τοῦτο δέομαι ὑμῶν γ)(+αιτ πράγματος)=ζητώ: ξύμφορα δέομαι, Διαπράξωμαι ἅ δέομαι.

2.χαρίζομαί τινί τι=κάνω κάποια χάρη σε κάποιον.

3.ἔνθα δη=τοτε λοιπόν

4.ἄρχω α)(+γεν)=είμαι αρχηγός, διοικώ, εξουσιάζω β)(+γεν)=κάνω αρχή: ἄρχω τοῦ λόγου· η διαφορά από το «ἄρχομαι τοῦ λόγου» βρίσκεται στο ότι το ἅρχω σημαίνει «κάνω την αρχή έργου, στο οποίο κι άλλοι θα μετάσχουν», ενώ το ἅρχομαι σημαίνει «κάνω αρχή, εξακολουθώντας την προσπάθειά μου  [ἄρχω τοῦ λόγου=  αρχίζω τον λόγο ως εισηγητής , ἅρχομαι τοῦ λόγου=αρχίζω και τελειώνω ο ίδιος τον λόγο μου]  γ) (+συστοιχο αντικείμενο): ἄρχω ἀρχήν=χειρίζομαι αξίωμα δ)ἄρχομαι+απφ: Ἤρξαντο οἰκοδομεῖν= άρχισαν να… ε)ἄρχομαι+κατηγορηματική μετοχή: ἄρχομαι ἐπαινῶν (για πράξη ή ενέργεια που αρχίζει και ύστερα διακόπτεται) στ) ἄρχομαι(αμετάβατο) =ξεκινώ, αρχίζω: Ἄρχεται ὁ πόλεμος.

5.ἐπί τινί ἐστι=εξαρτάται από κάποιον, είναι «στο χέρι» κάποιου.

6.μέλλω α)σκοπεύω, έχω την πρόθεση να (συνήθως με απαρέμφατο μέλλοντα ,σπάνια με απαρέμφατο ενεστώτα ή αορίστου) β)αργοπορώ, καθυστερώ